Co jest gorsze – zaćma czy jaskra? Czy można mieć je jednocześnie?

Choroby oczu to temat, który budzi niepokój wielu osób, szczególnie tych po 50. roku życia. Wśród najczęściej diagnozowanych schorzeń narządu wzroku znajdują się zaćma i jaskra – dwie choroby, które choć podobnie brzmią, są zupełnie różne w swoim charakterze i konsekwencjach. Czy można je mieć jednocześnie? Co jest bardziej niebezpieczne dla naszego wzroku?

Zaćma – gdy świat oglądamy zza mgły

Zaćma (katarakta) to schorzenie polegające na stopniowym zmętnieniu soczewki oka. Soczewka, która w zdrowym oku jest przezroczysta jak szkło, zaczyna tracić swoją przejrzystość, co powoduje pogorszenie jakości widzenia.

Objawia się ona stopniowym pogorszeniem ostrości wzroku i wrażeniem patrzenia przez mgłę lub brudną szybę. Pacjenci skarżą się na zwiększoną wrażliwość na światło i olśnienie, problemy z widzeniem w nocy oraz blaknięcie kolorów. Może występować także podwójne widzenie jednym okiem i potrzeba częstej zmiany okularów korekcyjnych.

Zaćma to przede wszystkim choroba związana z wiekiem. Najczęściej pojawia się u osób po 60. roku życia, choć pierwsze zmiany mogą zacząć się już po 50. roku życia. Do innych czynników ryzyka należą: cukrzyca, długotrwałe przyjmowanie kortykosteroidów, urazy oka, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV oraz palenie tytoniu.

Jaskra – cichy złodziej wzroku

Jaskra (glaucoma) to grupa chorób oczu, które prowadzą do uszkodzenia nerwu wzrokowego, najczęściej w wyniku podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego. W przeciwieństwie do zaćmy, jaskra działa podstępnie i może przez długi czas nie dawać żadnych objawów.

Tutaj pojawia się pierwszy istotny problem – wczesne stadium jaskry jest zwykle bezobjawowe. To właśnie dlatego jaskra jest nazywana „cichym złodziejem wzroku”. Pacjent może przez lata nie zdawać sobie sprawy z postępującego uszkodzenia.

Kiedy objawy się już pojawiają, obejmują one stopniowe zawężanie pola widzenia (począwszy od widzenia obwodowego), pojawianie się „martwych punktów” w polu widzenia oraz trudności z widzeniem w ciemności. W ostrym napadzie jaskry mogą wystąpić nagły ból oka, nudności, wymioty i gwałtowne pogorszenie wzroku.

Choroba ta może pojawić się w każdym wieku, ale ryzyko wzrasta po 40. roku życia. Szczególnie narażone są osoby po 60. roku życia, z wysoką krótkowzrocznością, cukrzycą lub nadciśnieniem. Istotnym czynnikiem jest także występowanie jaskry w rodzinie oraz przebyte urazy oka.

Jaskra czy zaćma – która choroba jest większym zagrożeniem dla Twojego wzroku?

To kluczowe pytanie, na które odpowiedź jest jednoznaczna: jaskra jest znacznie groźniejsza niż zaćma.

Zaćma, choć może doprowadzić do znacznego pogorszenia wzroku, a nawet całkowitej ślepoty, jest schorzeniem w pełni odwracalnym. Współczesna medycyna oferuje rutynową procedurę chirurgiczną, podczas której zmętniała soczewka jest usuwana i zastępowana sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Zabieg ten jest jednym z najczęściej wykonywanych i najbezpieczniejszych na świecie, a jego skuteczność jest bardzo wysoka.

Jaskra działa zupełnie inaczej. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe uszkadza włókna nerwu wzrokowego, które odpowiadają za przesyłanie informacji wzrokowej z oka do mózgu. Te uszkodzenia są trwałe i nieodwracalne. Raz utracone pole widzenia nie może zostać odzyskane. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie jaskry i rozpoczęcie leczenia, zanim dojdzie do poważnych zmian – tym bardziej że choroba może długo rozwijać się bez objawów.

Podwójne wyzwanie – gdy zaćma występuje razem z jaskrą

Jednoczesne występowanie zaćmy oraz jaskry zdarza się stosunkowo często. Obie choroby mogą dotyczyć tego samego pacjenta, a u osób starszych ryzyko ich współwystępowania wyraźnie wzrasta.

Interesujące jest to, że rozwinięta zaćma może wpływać na ciśnienie wewnątrzgałkowe, a zabieg jej usunięcia może je nieznacznie obniżyć. Obecność obu chorób wymaga szczególnie starannego monitorowania i indywidualnego planu terapii, uwzględniającego specyfikę każdej z nich.

Wczesne wykrycie zaćmy i jaskry ratuje wzrok – jak diagnozuje się obie choroby?

Diagnoza zaćmy – proste badania, które wszystko wyjaśnią

Diagnostyka zaćmy jest stosunkowo prosta. Obejmuje badanie ostrości wzroku, które sprawdza, jak dobrze pacjent widzi na różnych odległościach, oraz badanie w lampie szczelinowej, które umożliwia dokładne przyjrzenie się strukturom oka, w tym soczewce.

Lekarz wykonuje również badanie dna oka, aby ocenić stan siatkówki i nerwu wzrokowego, oraz pomiar gęstości komórek śródbłonka rogówki przed planowanym zabiegiem.

Diagnoza jaskry – zaawansowane badania

Diagnostyka jaskry jest bardziej złożona i wymaga kilku badań:

• Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria) – podstawowe badanie, norma to 10-21 mmHg
• Badanie dna oka – ocena tarczy nerwu wzrokowego pod kątem uszkodzeń
• Badanie pola widzenia (perymetria) – wykrywa ubytki w polu widzenia
• OCT (optyczna koherentna tomografia) – obrazowanie warstwy włókien nerwowych siatkówki
• Gonioskopia – badanie kąta przesączania, przez który odpływa ciecz wodnista z oka

Ze względu na bezobjawowy przebieg jaskry, zaleca się regularne badania przesiewowe po 40. roku życia, a przy obciążeniu rodzinnym nawet wcześniej.

Drogi do zachowania wzroku – skuteczne metody leczenia

Leczenie zaćmy – jeden zabieg, szybki powrót do zdrowia

Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest zabieg chirurgiczny. Nie ma leków, które mogłyby odwrócić zmiany w soczewce.

Kiedy wykonuje się zabieg? Decyzja o operacji zapada wtedy, gdy zaćma zaczyna znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Jak wygląda zabieg? Przeprowadzany jest najczęściej metodą fakoemulsyfikacji, podczas której zmętniała soczewka jest rozbijana ultradźwiękami i odsysana. W jej miejsce implantuje się sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową. Zabieg trwa około 15-20 minut, wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a pacjent najczęściej może wrócić do domu tego samego dnia.

Wyniki: Skuteczność zabiegu jest bardzo wysoka – ponad 95% pacjentów odzyskuje dobrą ostrość wzroku.

Leczenie jaskry – długofalowa walka o każdy procent pola widzenia

Leczenie jaskry ma na celu zatrzymanie postępu choroby poprzez obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. W całym procesie wykorzystywane może być:

• Leczenie farmakologiczne – podstawą terapii są krople do oczu obniżające ciśnienie z różnych grup leków. Leczenie jest zwykle długotrwałe, często dożywotnie, i wymaga regularnego stosowania zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Leczenie laserowe – w przypadku niewystarczającej skuteczności kropli stosuje się trabekuloplastykę laserową, która poprawia odpływ cieczy wodnistej, lub iridotomię laserową w przypadku jaskry z wąskim kątem.
• Leczenie chirurgiczne – stosowane, gdy inne metody zawodzą. Najczęściej wykonuje się trabekulektomię, czyli stworzenie nowej drogi odpływu dla cieczy wodnistej, lub implantację zastawek drenujących.

 Leczenie jaskry jest procesem długotrwałym wymagającym systematycznych kontroli i współpracy pacjenta z lekarzem.

Dbaj o wzrok, zanim będzie za późno

Zaćma i jaskra to choroby o zupełnie różnym charakterze, które jednak mogą występować jednocześnie. Kluczowa różnica dotyczy ich konsekwencji: zaćma powoduje odwracalną utratę wzroku i jest skutecznie leczona chirurgicznie, podczas gdy jaskra prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Szczególnie podstępny jest bezobjawowy przebieg wczesnej jaskry, dlatego regularne kontrole okulistyczne po 40. roku życia są tak istotne. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie dają najlepsze rezultaty w przypadku obu schorzeń.

Twoje oczy zasługują na regularne kontrole. Nie czekaj na pojawienie się objawów – wiele chorób może rozwijać się bezobjawowo przez lata. Profilaktyka i wczesna diagnostyka to najlepsza inwestycja w zdrowie wzroku!