Rodzaje zaćmy i ich leczenie

Objawy zaćmy

Podstawowym objawem zaćmy jest zazwyczaj obniżenie ostrości widzenia, którego nie da się skorygować przy pomocy okularów i soczewek kontaktowych. W przebiegu tej choroby występują ponadto:

• pogorszenie kontrastu,
• trudności w rozpoznawaniu barw,
• dwojenie jednooczne,
• zwiększona wrażliwość na światło, powodująca oślepienie.

Nieleczona zaćma może prowadzić do częściowego upośledzenia widzenia a czasem nawet całkowitej utraty wzroku.

Jakie są rodzaje zaćmy?

Zaćma wrodzona

Do rozwoju zaćmy wrodzonej dochodzi w wyniku wrodzonych predyspozycji pacjentów. Może ona pojawiać się w obrębie jednego lub obojga oczu i przybierać formę częściową bądź całkowitą. Zaćma tego typu diagnozowana jest u małych dzieci, najczęściej natychmiast po urodzeniu. Towarzyszą jej takie objawy, jak: niedowidzenie powodujące brak reakcji dziecka na pokazywane mu obiekty, oczopląs, uciskanie palcami oka przez dziecko, a wielokrotnie także zez.

Zaćma nabyta

Rozwój zaćmy nabytej spowodowany jest oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Zaćma nabyta rozwija się wraz z wiekiem w wyniku starzenia się organizmu lub pojawia się na skutek innych zaburzeń. W jej obrębie można wyszczególnić:

• Zaćmę starczą, która ma związek z wiekiem pacjenta i pojawia się w następstwie procesów starzenia się organizmu.
• Zaćmę cukrzycową, która jest powikłaniem cukrzycy.
• Zaćmę polekową, powstającą z powodu długotrawłego przyjmowania przez pacjenta określonych leków np. sterydów stosowanych w leczeniu wielu chorób, takich jak astma czy reumatoidalne zapalenie stawów. Jeżeli zaćma została wywołana preparatami sterydowymi, wówczas nazywana jest zaćmą posterydową.
• Zaćmę urazową, spowodowaną mechanicznym uszkodzeniem gałki ocznej. Powstaje najczęściej u młodych osób na skutek uderzenia, wypadków komunikacyjnych i innych. Może nastąpić na skutek promieniowania jonizującego, porażenia prądem czy jako skutek promieniowania podczerwonego. Zaćma urazowa jest więc jest schorzeniem wywołanym czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi.
• Zaćmę wikłającą, która rozwija się wtórnie, jako następstwo innej pierwotnej choroby narządu wzroku. Przyczyną wystąpienia zaćmy wikłającej mogą być schorzenia takie jak: jaskra, cukrzyca, odwarstwienie siatkówki, zapalenie błony naczyniowej oka, zaćma po urazie, wysoka krótkowzroczność. Zaćma wikłająca może również wystąpić po zabiegach okulistycznych wewnątrzgakowych np. zabiegach przeciwjaskrowych.
• Zaćmę pęczniejącą, powstającą na skutek puchnięcia włókien soczewki oka, która poza pogorszeniem widzenia powoduje także zwężenie kąta przesączania i prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Może wystąpić w cukrzycy – nawet jeśli pacjent dobrze widzi, może jednak skarżyć się na silne bóle w gałce ocznej czy okolicach skroni, czasem pojawia się u niego także przekrwienie oczu.
• Zaćmę brunatną – w jej przypadku można zauważyć zmianę zabarwienia soczewki na nieco brunatny kolor. Pacjent widzi rozmazane obrazy, dodatkowo kolory odbiera jako niewyraźne i mniej intensywne. Niekiedy może również wystąpić pogorszenie widzenia w jasnym świetle. W zaawansowanej postaci zaćmy brunatnej ostrość wzroku spada do światłopoczucia.
• Zaćmę młodzieńczą – występuje u osób w młodym wieku. Przyczyną może być uraz, choroby przewlekłe.
• Zaćmę wtórną, pojawiającą się u pacjentów, u których doszło do ponownego zmętnienia soczewki, mimo wcześniej przeprowadzonego zabiegu usunięcia zaćmy.

Zaćma może wystąpić w różnych częściach soczewki, co wpływa na zróżnicowanie objawów. Ze względu na lokalizację zaćmy, możemy wyróżnić:

• Zaćmę jądrową – często spotykany typ zaćmy wśród pacjentów. Zmętnieniu ulega centralna część soczewki. Zwykle powstaje jako nasilenie fizjologicznych procesów starzenia się soczewki oka. Co ciekawe niektórzy starsi pacjenci mogą ponownie czytać bez okularów (jest to tak zwane przewidzenie starcze czyli pacjent wcześniej używał okualrów do czytania a w pewnym momencie nie potrzebuje ich używać, za to gorzej widzi do dali. Ten objaw jest bardzo charakterystyczny dla zaćmy jądrowej). Może wystąpić zaburzenie widzenia głębi kolorów. W dalszym rozwoju zaćmy jądrowej powstaje zaćma brunatna ( jądro zaćmy przybiera barwę brązową).
• Zaćmę korową – często bezobjawowa w początkowych stadiach, zmętnienie dotyczy obwodu soczewki. Pacjent może źle widzeć po zmroku i w ciemnych pomieszczeniach.
• Zaćmę podtorebkową tylną – pacjenci skarżą się na gorsze widzenie z bliska, gorzej rozróżniają kolory. Oczy mogą być bardziej wrażliwe na jasne światło, występuje efekt hallo – czyli aureole wokół źródeł światła, może wystąpić podwójne widzenie. Zmętnienie dotyczy tylnej części soczewki, często występuje u młodych pacjentów.

U wielu pacjentów jednak stwierdza się łączone cechy tych zaćm (zaćma mieszana). Może być zatem zaćma korowo – jądrowa lub zaćma jądrowa – podtorebkowa tylna.

Kiedy i u kogo najczęściej występuje zaćma?

Zaćma występuje najczęściej u osób starszych, obecnie jednak coraz częściej pojawia się u osób w średnim wieku. Jej rozwój może stymulować palenie tytoniu, nieprawidłowa dieta oraz schorzenia tarczycy, astma, jaskra i cukrzyca.

Zaćma wrodzona występuje z kolei u osób z predyspozycjami genetycznymi. Może ponadto rozwijać się w następstwie różnego rodzaju chorób matki w trakcie ciąży, między innymi różyczki, świnki oraz opryszczki.

Zaćma pourazowa najczęściej występuje u pacjentów po wypadkach komunikacyjnych, ale nie tylko. Może wystapić na skutek promieniowania jonizującego, porażenia prądem czy jako skutek promieniowania podczerwonego u hutników (zaćma podczerwienna zwana chorobą hutników). Występuje też u spawaczy narażonych na promieniowanie podczerwone. Zaćma popromienna może rozwinąć się u pracowników służby zdrowia między innymi radiologów, techników rtg.

Metody leczenia zaćmy

• wykonanie niewielkiego nacięcia na powierzchni gałki ocznej,
• wprowadzenie do wnętrza gałki ocznej sondy emitującej wiązkę lasera w celu rozbicia naturalnej soczewki oka,
• odessanie rozbitej soczewki oka na zewnątrz,
• wszczepienie nowej soczewki wewnątrzgałkowej o dobranych do indywidualnych potrzeb pacjenta parametrach optycznych.

Operacja zaćmy pozwala przywrócić prawidłowe widzenie i sprawia, że pacjent odzyskuje ostrość wzroku.